Bundan tam 6 yıl önce bu soruyu sorarak başlayan bir serüvenin sonuncunda bugün işin içinde biri olarak, 6 yıldır arıcılık işine emek veren biri olarak iyi bal, kaliteli bal, hakiki bal nasıl olur, nasıl anlaşılır anlatayım.

Hepimizin merak ettiği bir konu var. Bununla ilgili internette çokça yazı, video, kulaktan dolma bilgi mevcut. Ama bir arıcı ve üretici olarak şunu kesin, net söylerim ki kimse bir balın tadına, kokusuna, rengine bakarak, balı yakarak, suda yuvarlayarak, havalara atarak, öğrendiklerine duyduklarına bakarak AN-LA-YA-MAZ. Yazımın sonunda anlatacaklarımı kesin ve net bir dille başından söyledim. Peki neden anlayamaz derseniz? Arının mükemmel yaratılış şekli ve gıda terörünün sizin sandığınızdan çok ileri bir seviyede olmasından ötürü anlayamaz. 

 

Labaratuvar analizlerimizi yapan bir kişiyle yaptığımız sohbette bana aynen şunu demişti. Taklit ve tağşişte o kadar ustalaşmışlarki şu teknoloji olmasa yakalamak imkansız. Evet doğrdu yani balın sahtesini yapanlar veya balda tağşiş yapanlar bu konuda kendini o kadar geliştirmiştir ki, tüketici taleplerini öyle iyi bilirlerki ürünü tabiri caizse tam o formda sizlere sunarlar. Yani şu işe gösterdikleri emeği saf, kaliteli, gerçek bal üretmek için harcasalar inanın başarısız olmamaları imkansızdır.

 

Tüketici şöyle algılıyor genelde sahte bal veya tağşiş edilmiş bal renginden kokusundan tadından belli eder kendini, ben anlarım deneliyor. Sahte bir parayı gerçeğinden ne kadar ayırt etme şansınız olur? Birşeyin kopyasını çıkartırken aslının en yakını ve benzeri olması gereklidir. Siz bal aromasına göre balın kalitesini belirlerken hangi yörenin hangi çiçeğin balını baz alıyorsunuz? Balın boğazı yakması balın şeker içeriğinden mi kaynaklı, yoksa sizin boğazınınızda rahatsızlık varda asitik ve antibakteriyel özelliği olan bal sebebiyle bu etki oluşuyor? Daha sorulabilecek ve cevaplanamayacak pek çok soru var. 6 yıldır bu işin içinde biri olarak bende dahil kimse bir balın saf bal mı, kaliteli bal mı, hakiki bal mı, iyi bal mı olduğunu kendi his, duygu ve tecrübelerine göre anlayamaz. O yüzden ben sizlere iyi ve kaliteli bal için kalite parametreleri nelerdir, dünyaca kabul görmüş, uzmanları tarafından üzerinde mutabık kalınmış bilgiler nelerdir onlardan bahsedeyim.

 

 

Bir gıda maddesinin bal olması için öncelikle bu vasfı kazanabilmesi için arı tarafından yapılması gerekir. Madde bir dışardan müdahale yok. İkinci özellik saf olması gerekir. Madde iki, içinde besleme kaynaklı şeker glikoz vs olmayacak. Zaten içinde bunlar olunca o bal olmaz. Balın şekerlisi olmaz, böyle bir kavram yoktur. Şekerli bal kavramı denilen şey reçeldir. Sıvı şeker içini neyin aromasını koyarsanız şeker ona dünüşür. Bal aromalı reçel olur. Balın iki ana faktörü vardır. Birincisi arı ikincisi çicek. Arı çiçekten topladığı balın (çiçekten diyorum, şuruptan şekerden aldığı değil çiçekten) kendi bulup aldığı nektarı, midesinde bala dönüştürür. Zaten şifa bu ikisinin birleşiminde saklıdır. Balımızı arımız yaptı, nektarıda çiçekten aldı. Bal oldu sofraya kondu. Ama aynı nitelikte 3 tane balımız var hangisi en iyi bal.

 

İşte ballar yarışacaksa burada balın içeriği devreye girer, nasıl her yumurta aynı değilse, her süt aynı oranda yağlı değilse, her etin besin değeri birbirinden farklıysa balında bitki kaynağına göre , olgunlaşma kalitesine göre kalite değerleri değişir. Balda kalite için içerik bilgilerine sahip olmak yani analiz değerlerini bilmek gerekir. Kaliteli balın makbulü, balın en iyisi, Düşük HMF, orta veya Yüksek Diastaz değeri olan ve  yüksek derece Prolin değerine sahip olan ballar iyi bal olarak tasnif edilir. Bunun yanında balın doğal ve organik kriterleri bulunur. Balın içinde pestisit adı verilen zirai, çevresel, ilaçsal hiçbir kimyasal kalıntı olmamalıdır. Katkı, kalıntı içermeyen, yüksek prolin ve diaztaz değerlerine sahip ve taze ballar iyi bal, hakiki bal, gerçek bal, organik bal, doğal bal olarak adlandırılabilir. En iyi çiçek balı, en iyi yayla çiçek balı, petek çiçek balı, hakiki çiçek balı, organik çiçek balı, gerçek çiçek balı gibi kavramların tamamı bu değerleri göz önünde bulundurup değerlendirme yapılmadan o nitelik ve sıfatı hak edemez?

 

İş bununlada kalmıyor tabiki. Balın doğal organik bal olabilmesi için doğasındaki gibi olmalı. Yani hiçbir endüstriyel işleme tabi tutulmamalı. İçindeki polenler filtre edilmemeli. Kristalize olmasın diye ısıl işleme tabi tutulmamalı. Böyle olursa bir bal HAM BAL olursa birde hem organik ve doğal bal olursa tadından yenir. Siz bakmayın tadından yenmez diyenlere:) Öyle bir yenirki bir tabak gider bir tabak gelir. Sofrada gözler bal arar. O balı insanın canı çeker. Herkes bal yok mu diye sorar. Sonunda ne olur üretene bereket yiyene ŞİFA olur.

 

Peki balı anlamak neden bu kadar karmaşık ve zor sebebi aşağıda yazanlar:)

 

Yaklaşık ????500 Gr bal için
1152 arı ????
180.246 km uçar
4.5 milyon çiçek ???? gezer
İşte şifa kaynağı doğal bal böyle oluşuyor. 180.000 km uçarak 1152 arının oluşturduğu balı tadarak anlamak veya başka yöntemlerle bu hakiki bal, en iyi bal, doğal bal, organik bal demek mümkün değildir. Atalarımızın dediği gibi lafla peynir ekmek gemisi yürümez. 

Hangisini tercih edersiniz? Hiçbir katkı içermeyen hakiki, gerçek, saf ve doğal organik balı mı?